Otoyol ve köprü geçiş ücretleri

OTOYOL HABER

Daha önceki yazılarımızda otoyol geçiş ücretlerinin hesaplanması ile ihlalli geçişlere ilişkin detaylı bilgiler vermiştik. Otoyol geçiş ücreti hesaplama ile ilgili yazımıza https://otoyolhaber.com/otoyol-gecis-ucreti-hesaplama/ bağlantı adresinden, ihlalli geçişlere ilişkin yazımıza https://otoyolhaber.com/otoyoldan-ihlalli-gecis-nedir/ bağlantı adresinden ve tüm otoyolların geçiş ücretlerine ulaşabileceğiniz hesaplama aracına https://otoyolhaber.com/otoyol-ucret-hesaplama/ bağlantı adresinden ulaşabilirsiniz.

Bu yazımızda toplumun her kesimi tarafından merak edilen, otoyol işletmelerinde görev alan çoğu arkadaşımızın da bilmediği ve çoğu zaman da otoyol kullanıcıları tarafından yanlış bilinen bir konu olan otoyol ücret tarifelerine ve ücret tarifelerinin nasıl belirlendiğine değineceğiz.

Öncelikle otoyol tanımı ile başlayalım. Türkiye’de otoyollar üçe ayrılır

1.KGM (Karayolları Genel Müdürlüğü) tarafından işletilen ancak ücretsiz olan otoyollar

Ör: TEM otoyolu Mahmutbey – FSM arası

2.KGM tarafından işletilen ücretli otoyollar

Ör: TEM İstanbul – Ankara arası

3.YİD (yap-şlet-devret) modeli ile ihale edilmiş ve özel sektör eli ile işletilen ücretli otoyollar

Ör: Kuzey Marmara Otoyolu

Birinci kapsamdaki otoyollar ücretsiz olduğu için yazımızın kapsamı dışında. İkinci madde ise oldukça karmaşık olduğu için en sona alındı ve üçüncü madde ile başlıyoruz.

Kronolojik sıralamaya bakarsak ülkemizde özel otoyol işletmeciliği Osmangazi Köprüsü ile başlıyor, Yavuz Sultan Selim Köprüsü ve Kuzey Çevre Otoyolu ve Avrasya Tüneli ile devam ediyor. Hepsi YİD modeli ile ihale edilen bu otoyollarda ücretler döviz cinsinden ve katedilen mesafe başına hesaplanıyor. Köprülerin ücretlendirmesi ise tek başına ayrı bir fiyata sahip. Her biri İdare (Karayolları Genel Müdürlüğü) tarafından verilen geçiş garantisi vasıtasıyla proje finansmanı sağlanan bu projelerde aslolan yıllar bazında kazanılacak gelirlerin önceden hesaplanabilmesi ve böylece uygun fiyatlı finansman imkanlarına ulaşılması. Geçiş garantisi hususu başka bir yazı konusu olacağı için bu yazıda detaylı değinmeyeceğiz.

Şimdi özel otoyol işletmeleri için ücret belirlenmesini örneklerle anlatalım. YSS Köprüsü ve Kuzey Çevre Otoyolu, Osmangazi Köprüsü ve İstanbul-İzmir Otoyolu, Kuzey Marmara Otoyolu, Menemen-Aliağa-Çandarlı Otoyolı, Ankara-Niğde Otoyolu ve 1915 Çanakkale Köprüsü ve Malkara-Çanakkale Otoyolu projeleri hep aynı ihale modeli ile ihale edilmiş projeler. Kilometre başına otoyol ücreti ve köprü geçiş ücretleri İdare tarafından belirlenmiş, ihale sürecinde yarışma konusu olan husus ise işletme süresi yani yap-işlet-devret’in ne kadar süreceğine ilişkin. Dolayısıyla en erken sürede yapar-işletir-devrederim diyen istekli ihaleyi kazanan oldu.

Bu kısa açıklama bizi aslında tek bir sonuca götürüyor özel otoyollarda aynı otoyol içerisinde her geçtiğiniz kilometre başına aynı ücreti ödersiniz. Bazı projelerde Amerikan Doları bazı projelerde ise Euro olarak belirlenen bu kilometre başına geçiş fiyatı her yılbaşında güncel kur ile çarpılırarak TL cinsine dönüştürülür. Toplam kaç kilometre yol kat ettiyseniz o kadar kilometre ile birim fiyat çarpılır ve tarifeler bu şekilde oluşturulur. Bu aşamada konuyu biraz karmaşıklaştıran bir konuya değinmemiz gerekiyor; köprüler ve tüneller. Burada bazı doğru ve yanlış bilinenleri yazmamız gerek;

1.Yavuz Sultan Selim Köprüsü, FSM ve 15 Temmuz Şehitler Köprüleri geçişleri gidiş ve geliş olmak üzere iki yönde de ücretlendirilir.

2.Osmangazi Köprüsü ve Avrasya Tüneli her iki yönde de ücretlidir.

3.YSS Köprüsü’nü geçebilmek için Kuzey Çevre Otoyolu’nu kullanmanız gerekir. Sadece köprü geçişi gibi bir imkan yoktur. Köprü için ödenecek bedel toplam otoyol geçiş ücretine eklenir.

Özel otoyol ücret belirlemesi çok da karmaşık değil gördüğünüz gibi.

Gelelim 2.maddeye yani KGM tarafından işletilen otoyollara ilişkin ücretlere. KGM tarafından işletilen otoyollarda tarife belirlenmesine ilişkin esaslar “KARAYOLLARI GENEL MÜDÜRLÜĞÜNÜN SORUMLULUĞU ALTINDA BULUNAN OTOYOLLAR İLE ERİŞME KONTROLÜNÜN UYGULANDIĞI KARAYOLLARINDA GEÇİŞ ÜCRETLERİNİN BELİRLENMESİ VE UYGULANMASINA İLİŞKİN YÖNETMELİK” kapsamında belirlenir. Bu yönetmelik ekinde verilen formüller vasıtasıyla ücretlendirmeler yapılır. Otoyol ücret tarifeleri belirlenirken hesaba katılan kriterler ise şu şekildedir;

1.Otoyolun ilgili kesiminden geçen trafik

2.İlgili kesimde bulunan sanat yapıları (viyadük, tünel, asma köprü)

3.Otoyolun uzunluğu

Bu kriterlerin kendi içlerinde ağırlıklara ayrılıp sonrasında da karmaşık bir formül ile birbirleriyle çarpılması ile otoyol ücret tarifesine ulaşılır. Burada anlatılmak istenilen, özet olarak Çamlıca – Kartal arasındaki bir yolculuğun kilometre başı ücreti ile aynı otoyol üzerindeki Sapanca – Adapazarı arasındaki kilometre başına ücretin aynı olmadığıdır. KGM tarafından işletilen otoyollardaki en kısa mesafelerden birinin Ispartakule-Mahmutbey kesimi olmasına rağmen bu güzergahın kilometre başına ücretleri kıyaslandığında KGM’nin en pahalı tarifelerinden birine sahip olması buna bir örnektir.

Umarım yazımızda değindiğimiz hususlar herkes için açıklayıcı olmuştur.

Bir sonraki yazımızda görüşmek üzere….